YEM BİTKİLERİ VE ÇAYIR MERA
Oturum Konuları: -Yonca Yetiştiriciliği ve Önemi, Silaj Bitkileri ve Silaj Yapımı, Muş Ovası Yem Bitkilerinin Önemi ve Alternatif Yem Bitkileri, Türkiye'de Çayır Mera Islahı ve Çayır Mera Tekniği, Sürdürülebilir Çayır Mera Yem Bitkileri Yönetimi, İlimizin Potansiyeli, Farkındalıklar.
-Muş Ovası Tarım alanlarında akılcı bir ekim nöbeti planlanmalıdır.
-Mevcut yem bitkilerinin tarımı daha modern teknikler ile yapılarak verimleri yükseltilmelidir
-Tarımı yapılan mevcut yem bitkileri yanında alternatif yem bitkileri türlerine yer verilmelidir örneğin taban suyu yüksek yerlerde yonca yerine çayır üçgülü ekilebilir, yem bezelyesi, macar fiği, İtalyan çimi, sorgumlar ve yemlik şalgam türlerine yer verilmesinde fayda vardır.
-43.000 hektar civarında bulunan nadas alanlarının bir bölümünde kurağa dayanıklı yem bitkileri ekilerek kaba yem üretimi yapılabilir.
-Silajlık bitki yetiştiriciliği ve silajlık yapımı yaygınlaştırılmalı, alternatif yem bitkilerinden silaj yapımı yapılabilir örneğin fiğ tahıl karışımı, çayır otu ve ayçiçeği gibi.
-Yonca tarımında geleneksel yöntemler bırakılarak modern teknikler ile yetiştirme yapılabilir örneğin ekim, sulama şekli, çeşit seçimi, tohumluk miktarı, gübreleme, yabancı ot temizliği ve hasat zamanının belirlenmesi gibi.
-Mera kanunu çıkarıldıktan sonra çok büyük değişiklikler nedeniyle mera fonu iyi kullanılamadı. Bu fon tekrar canlandırılmalı meraların ıslahı konusunda çalışmalar tekrar yapılmalıdır.
Prof. Dr. Yaşar KARADAĞ
Prof. Dr. Mustafa TAN
Prof. Dr. Rıza AVCIOĞLU
Dr. Şerafettin ÇAKAL
Doç. Dr. Kağan KÖKTEN
TAHILLAR
Tahıl Yetiştiriciliğinde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Tahıllarda Ekim Yöntemleri, Tahıllarda Muş İli İçin Yapılmış Islah Çalışmaları ve Önerilen Çeşitler
-Tahıllar Ülkemizde ve dünyada insan gıdası olarak ve hayvan beslemede yoğun kullanılan en önemli ürün grubunu oluşturmaktadır. Artan dünya ve ülkemiz nüfusunu gıda güvenliğini sağlamak açısından tahıllardan toplam üretimi ve birim alandan elde edilen verimin arttırılması gerekmektedir. Bu nedenle mevcut tarım alanlarının korunması ve verimliliğinin artırılmasının yanı sıra bitki ıslahı (çeşit geliştirme) ve yetiştiricilik uygulamalarına yönelik çalışmalara öncelik verilmelidir bu amaçla daha önce Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilmiş olan bu bölgeye uygun buğday, arpa ve tritikale çeşitlerinin Muş koşullarından demonstrasyonuna, tohumluk üretimine ve dağıtımına öncelikli olarak başlamak gerekir. Bunun yanı sıra bölge koşullarında yüksek verim sağlayacak silajlık mısır çeşitlerinin yaygınlaştırılması yine bölgenin öncelikleri arasındadır. Ancak tüm bu uygulamaların başarılı bir şekilde yaygınlaşması ve uygulanabilmesi için acilen bölgede bir yüzey drenajının kurulması ve tarladaki suyun uzaklaştırılması bölgenin tarımı açısından iklim potansiyelini artıracaktır çünkü iklim potansiyeli olduğu halde tarlaya girilemediği için zamanında uygulamalar yapılamamaktadır. Ayrıca bölge de korunga, tritikale, macar fiği, yonca ve tahıl bitkileri ile bir ekim nöbeti sisteminin korunması, toprakların organik madde içeriğinin korunması ve artırılması, bitkisel ve hayvansal üretim yapan işletmelerin aynı işletmede birleştirilmesi, hayvan gübresinin tezek olarak kullanımının engellenmesi bölge tarımı açısından öncelikli konular olarak görülmüştür.
-Su kesmesine maruz tahıl ekim alanlarında alternatif ekim yöntemi olarak sırta ekim yönteminin yaygınlaştırılması gerekmektedir
-Yaklaşık 800 mm toplam yağışın kaydedildiği Muş Ovasında mart ve nisan aylarında karların erimesi ve yağmur taban suyunun geçici olarak yükselmesine sebebiyet veriyor. Söz konusu sahada ekili buğday ürünü su altında kalmasına ve bitkilerde su kesmesi söz konusu olabiliyor. Başta drenaj sistemi olmak üzere alternatif ürün, dayanıklı bitki ve sırta ekim sistemleri gibi tedbirler ile su kesmesi zararı en aza indirilebilir. Kısa vadede yatırım gerektirmeyen sırta ekim sistemi ile buğdayda su kesmesinde kaynaklanan zararı en aza indirmem mümkün olabilecektir.
-Muş İlini kapsayan Doğu Anadolu Bölgesi için geliştirilen çeşitlerin tohumluk üretimini artırmak için özel tohumculuk firmaları veya TİGEM devreye sokulmalı.
-Tarımsal destekler ürüne verilmeli.
-Pazarlama sorunu çözülmeli üreticiler sanayicilerin insafına bırakılmamalı.
-TMO daha aktif olmalı
-Bölgemiz ve Muş çok kaliteli buğdayların üretim merkezidir bu durum ülkemiz tarımına katkı sağlayabilir
-Bölgemiz ve Muş hastalık ve zararlıların minimum düzeyde olduğu yerdir bu da tohumculuk için uygun bir bölge olmasına vesile olmaktadır.
-Alparslan üretme çiftçiliğinin tohumluk üretim merkezi olması, özellikle bölge için geliştirilmiş çeşitlerin üretimi yapılması için çok uygundur. Buranın hızlı bir şekilde üretim merkezi haline getirilmesi gerekir. Bölgemizde etkin tohumculuk şirketi mevcut değildir açıklık bu şekilde kapatılabilecektir.
-Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğüne, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Üniversiteler işbirliği ile projeler yapılmalı ve yürütülmeli.
-Tarım kuruluşları arasında koordinasyon artırılmalıdır
-Sırta ekim yöntemleri Muş için çok başarılı sonuçlar oluşturacaktır
-Yabancı çeşitler 1 yıl, 2 lokasyonda kurulan denemeler sonucu tescile sunulmakta, enstitülerde yapılan ıslah çalışmaları ise 15 yıl 45 lokasyon çalışmaları sonucu tescile verilmektedir. Dolayısıyla enstitülerin geliştirdiği çeşitlerin adaptasyonları çok yüksektir. Yabancı çeşitler yerine milli çeşitlerimize sahip çıkmalıyız.
Dr. Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR
Doç. Dr. Tevrican DOKUYUCU
Doç. Dr. Hasan KILIÇ
ENDÜSTRİ BİTKİLERİ
Ayçiçeğinin önemi, kullanımı ve üretimi, Patates ve şekerpancarı sorunları ve çözüm önerileri.
-Türkiye'nin 3. Büyük ve verimli Ovası olması nedeniyle önemli endüstri bitkileri potansiyeli bulunmaktadır
-Özellikle patates yetiştiriciliğine önem verilmesi ve üretimin artırılması gerekir
-Şekerpancarı kotasının kaldırılması ya da doğuda şeker pancarında kotanın artırılması gerekir.
-Şekerpancarı girdilerinin asgariye çekilmesi.
-Patates yetiştiricilerine patates yetiştiriciliği konusunda eğitim verilmesi.
-Ayçiçeği ile ilgili seminerlerin verilmesi.
-Ayçiçeğinde kışlık ekim zamanı ile ilgili çalışmaların yapılması gerekir.
-Patates yetiştiriciliğinin örgütlenmesi gerekiyor.
-Şekerpancarına özel bir destekleme modelinin geliştirilmesi.
Prof. Dr. Kemalettin KARA
Prof. Dr. Hakan ÖZER
TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER
-Muşun doğal florasında bulunan veya ve tarımı yapılabilen tıbbi ve aromatik bitkiler bölgenin ekolojisi incelendiğinde doğasında ekonomik değeri olup tıbbi özelliğe sahip birçok tek yıllık ve çok yıllık bitki bulunmaktadır. Bunları kültüre alarak veya doğayı tahrip etmeden toplayarak değerlendirmek mümkündür ayrıca bazı tesisler kurarak yarı veya tam işlenmiş hale getirerek satmak mümkündür örneğin kapari tomurcukları, yerelması vs.
-Tıbbi bitkiler ile ilgili eleman yetiştirmek.
-Türkiye'nin büyük sorunu olan tescilli tohumların elde edilmesi ve çiftçilere dağıtılması.
-Satış problemlerini çözmek ürünün çiftçinin elinde kalmaması için devlet kontrolünde satışını ve sözleşmesini sağlamak.
-Türkiye'nin bazı illerinde tıbbi bitki yetiştiriciliği ile uğraşan çiftçilere TKDK desteği bulunmaktadır. Ancak çiftçiler bu ürünün nasıl yetiştirileceğine dair bilgileri bulunmamaktadır. Bazı tarımsal kuruluşlarımızda bu konuda yeteri kadar bilgi verememektedir. Bu çiftçileri özel kurslara tabi tutarak bölgenin iklimine göre yeteri kadar bilgilendirmek gerekmektedir.
-Son zamanlarda organik ürünler yurt içinde ve yurt dışında geleneksel ürünlere nazaran daha yüksek fiyata satılmaktadır. Bu ürünlerin yetiştirilmesinde çiftçileri teşvik etmek ve yeteri kadar bilgilendirmek gerekmektedir.
-İşsiz kadınları istihdamı için kurslar açarak bu ürünlerin (meşrubat, yiyecek, süs vs.) değerlendirilmesini öğretmek.
Prof. Dr. Kudret KEVSEROĞLU
TOPRAK VE BİTKİ BESLEME OTURUMU
- Sulamaya açılacak Muş ovasında olası hatalı sulama programları erozyon riskini doğuracaktır. Bu nedenle sulama programları hazırlanırken ova topraklarının Toprak Kaybı Tölerans Değeri (T) ve Toprak Aşınım Faktörü değerleri (K) dikkate alınmalıdır.
- Ova topraklarının yarısı kil bünyeli, geri kalanı ise orta ve kaba bünyelidir. Bu nedenle sulama programları hazırlanırken toprağın infiltrasyon oranı değerleri ve agregat stabilitesini etkileyen şişme büzülme karakteristikleri dikkate alınmalıdır. Ovanın süzek kısımlarında sulama drekansı artırılıp kullanılacak su miktarı düşürülebilir. Ayrıca toprağın mevcut organik madde miktarı da göz önünde bulundurularak ağır bünyeli kısımlara organik materyal ilavesi yapılabilir.
- Sulamayla meydana gelecek olası erozyonu önlemek için sediment yakalama havuzları tesis edilmelidir. Ayrıca taşınan sedimenti azaltmak için flakülasyonu artırıcı PAM ve PVA gibi toprak düzenleyiciler ya doğrudan toprağa ya da sulama suyuna uygulanabilir.
- Sulamayla meydana gelecek toprak kaybını azaltmak için otlandırılmış su yolları tekniğinden faydalanılabilir.
- Ovanın sulamaya açılmasıyla birlikte gübre kullanımı artacaktır. Bilinçsizce gübrelemenin önüne geçilmesi adına toprak analizlerinin yapılması sağlanmalıdır.
- Aşırı sulamanın topraktaki birincil mineralleri ve çözünemez tuzları çözeceği böylelikle ikincil tuz oluşumunu artıracağı ve çoraklaşmayı tetikleyeceği unutulmamalıdır.
Prof. Dr. Recep GÜNDOĞAN
Doç. Dr. Tuğrul YAKUPOĞLU
Ziraat Müh. Abdullah ŞAKAK
ZOOTEKNİ
-Büyükbaş hayvanların beslenmesinde ve özellikle süt sığırcılığı beslenmesinde kaba yem önemli olup Muş ilinde yoğun olarak yetiştirilen yonca bitkisinin yapraklı ve parçalanmadan verilmesi sağlanmalıdır.
-Bölgede silajlık mısır üretimi yaygınlaştırılarak hayvanlara silaj uygulamasına geçilmesi önem arz etmektedir.
-Bölgede üretimi yapılan şeker pancarının yan ürünü olarak elde edilen yaş şeker pancarı posasının, sağlıklı ve verimli bir şekilde kullanılmasını temin etmek için, silolanarak kullanılması sağlanmalıdır.
-Hayvanların yaşama payı ve verim payına göre besleme yapılması gerekmektedir. Muş ili mevcut ova ve su kaynakları ile yem bitkileri yetiştiriciliği açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Bu kaynakların iyi değerlendirilmesi gerekmektedir. Hayvanların kaliteli kaba yemlerin yeterince verilmesi, hayvanların kesif yeme olan ihtiyacını azaltacak, böylece metabolik hastalık riski azalacak ve sonuçta hayvanların verimi yükselecektir.
-Büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde beslemenin yanı sıra hayvanın bulunduğu çevre koşulları önemlidir. Muş ilinde hayvan barınakları iyileştirilmeli, nem ve sıcaklık kontrolleri yapılmalı, havalandırma yapılmasına önem verilmelidir. Bu hususlara dikkat edilerek hayvanlardan elde edilecek verim yükseltilebilir.
-Muş ili için küçükbaş hayvan yetiştiriciliği en maliyetsiz üretim ve gelir sağlayan hayvancılık dalıdır. İl genelinde küçükbaş hayvan potansiyelinden en verimli şekilde yararlanmak için elde edilecek süt ve et ürünlerini arttırmak amacıyla çalışmalar yapılmalı, elde edilecek ürünlerin değerlendirilmesi için gıdaya dayalı sanayinin geliştirilmesi önem arz etmektedir. Mevcut genetik kaynaklar korunmalı, il genelinde yetiştirilen Morkaraman, Akkaraman ve Kıl keçilerde seleksiyon çalışmaları yapılmalıdır. Üreticilerin hayvan yetiştirme, besleme ve hayvan sağlığı konularında eğitimleri yazılı ve görsel materyallerle sağlanmalı ve küçükbaş hayvancılığın bir istihdam kaynağı olarak değerlendirilmesi için alt yapı çalışmaları yapılmalıdır. İl genelinde seyyar sağım sistemleri yaygınlaştırılmalı, değerli bir ürün olan koyun ve keçi sütünün hijyenik koşullarda elde edilmesi sağlanmalıdır.
-Muş ilinde Kanatlı hayvan yetiştiriciliği açısından kaz ve ördek yetiştiriciliği uygun olup kaz yetiştiriciliği konuşunda Muş ilinde yetişen Kaz markalaştırılmalı.
-Diğer kanatlı hayvanların serbest sistem olarak yetiştirilmesi Muş ili iklim şartları açısından uygun olmadığından il için en maliyetsiz üretim kaz yetiştiriciliğidir. bu konuda çalışmalar yapılmalı ve geliştirilmelidir.
Prof. Dr. B. Zehra SARIÇİÇEK
Prof. Dr. Suphi DENİZ
Prof. Dr. Galip BAKIR
Dr. Biray OKUMUŞ
Yrd. Doç. Dr. Hilal TOZLU ÇELİK
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif BOZ
SULAMA
-Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünün önderliğinde gerçekleştirilen çalıştayın Ülkemiz ve Bölge için oldukça hayırlı olduğunu düşünmekteyiz, çalıştayda iki gün süre ile farklı disiplinlerde konuların sunulması, tartışılması ve Muş özeline indirgenmesi bölgenin kalkınmasına kesinlikle ivme kazandıracağı söylenebilir.
-Ülkemizin sıralamasına göre Muş ili toprak ve su kaynakları bakımından 3. Sırada yer alması nedeniyle birçok sorunu ve sorumluluğu beraberinde getirmekte, sorunun çözümü için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri bakanlığının inter disipliner bir yaklaşımla çözüm üretilebileceği söylenebilir.
-Muş İlinin Fırat havzasında olması ve Murat ve Karasu'nun güçlü su potansiyeli nedeniyle yöreye ve Fırat nehrine yarattığı katma değer göz önünde bulundurularak her iki suda özellikle basınçlı sulamaların projelendirilmesi ile su tasarruflarının sağlanacağı, üründe çeşitliliğin ve verimin artacağı ifade edilebilir.
-Suyun ve toprağın etkin kullanımı için 2017 Eylül ayının 3. Haftasında özel bir gündem ile sorunların masaya yatırılması talep ve tepkilerin değerlendirilmesi ve çıkacak sonucun her iki Bakanlık nezdinde paydaşlara paylaşılması yararlı olacağı önerilebilir.
-Sulamaya açılacak arazilerin sulama açısından toprak özelliklerinde tespiti önem arz etmektedir.
-Yüzey sulama yöntemlerinin yarım basınçlı sulama yöntemlerinden uygulanması için çiftçi eğitim toplantıları düzenlemek faydalı olacaktır.
-Muş İli sadece Muş Ovası ile değil Bulanık ve Malazgirt Ovaları ile birlikte değerlendirmeye alınarak tartışma ortamına çekilmesi ve tenebbüt (yetişme) sürelerinin uzatılması için havadar kök bölgesinin yaratılması bundan sonraki toplantıların veya çalıştayların önceliklerinden birisi olmalıdır.
Prof. Dr. Mehmet ŞİMŞEK
Arş. Gör. Sabri AKIN
İnş. Müh. Servet Fırat
Dr. Talip TUNÇ
YEMEKLİK DANE BAKLAGİLLER
-Tarımda sürdürülebilirlik açısından tüm veriler göz önüne alınarak tarım yapılmalıdır.
-Yemeklik tane baklagiller toprağın yapısını iyileştirilmesi açısından önemli bitki grubudur. Bu özelliğinden dolayı münavebe içerisinde mutlaka yer almalıdır.
-Bitkisel protein kaynağı oldukları için, dengeli ve kaliteli beslenmesinde mutlaka göz önünde bulundurulması gerekir.
-Muş Bölgesinde Gübre ve İlaç kullanılması diğer illere göre daha azdır. Bu yönüyle toprakların yapısı diğer illere göre daha iyi olduğu kanaatindeyiz. Bu Bölge sürdürülebilir tarım açısından Pilot bölge olabilir.
Prof. Dr. Mustafa ÖNDER
Prof. Dr. Ercan CEYHAN
TARIM ALET MAKİNELERİ
-Tarım ve hayvancılık alanında üretim yapan işletme ve çiftçilerimize akıllı (hassas) tarım uygulamalarının sunmuş olduğu teknoloji sayesinde sağladığı üretimde verimlilik ve bilgilerin kayıt altına alınması tarımsal üretimde önem arz etmektedir.
-Özellikle hayvancılıkla uğraşan işletme ve yetiştiricilerimize, sürü yazılım sistemleri, pedometre, otomatik yemleme sistemleri hakkında eğitim toplantıları veya konu ile ilgili broşürler hazırlanması Muş tarımına önemli katkı sağlayacaktır.
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Metin ÖZGÜVEN
Ergün Çolakoğlu
Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü